خانواده با نشاط 4؛

حیات نشاط، وابسته به ارتباط مؤثر

مهم‌ترین بستر ایجاد نشاط در خانواده، ایجاد ارتباط مؤثر بین اعضای خانواده است؛ مهارتی که با خوب شنیدن و خوب گفت‌وگو کردن معنا می‌شود.

در گفت‌وگوهای گذشته خانه بهاری با عنوان «خانواده با نشاط»، نشاط را به غذایی تشبیه کردیم که تمام اعضای خانواده برای سلامت، قوت و انرژی روحشان روزانه به آن نیاز دارند و والدین متناسب با سن، جنسیت، نوع نگاه به زندگی و ذائقه اعضای خانواده خود باید روزانه قدری نشاط طبخ کنند.

با هم به این نتیجه رسیدیم که هر خانواده دستور پخت منحصر به فرد خانه خود را دارد و ما دنبال پروتکلی واحد برای تمام خانواده‌ها نیستیم ولی در این مسیر با ارائه ابزارها و بسترهایی که تمام خانواده‌ها به آن نیاز دارند، در کنار شما هستیم.

در این قسمت از «خانواده با نشاط» با مریم تابنده مشاور تخصصی نوجوان و خانواده همراه می‌شویم تا باهم تجربه کنیم چطور اولین گام ایجاد نشاط، یعنی بستر ارتباط اثر بخش را در خانواده‌ی خود به وجود بیاوریم.

 

حیات نشاط، وابسته به ارتباط مؤثر است

در آشپزی، مواد اولیه بعد از آماده سازی باید با حرارت پخته و آماده شوند. اگر حرارت نداشته باشیم و یا میزان حرارت اندکی کم و زیاد باشد، غذا قابل استفاده نیست. هر چند که هزینه بسیاری برای تهیه مواد اولیه کرده باشیم و یا ساعت‌ها برای آماده‌سازی و ترکیب مواد غذایی زحمت کشیده باشیم، نتیجه‌ای نخواهد داشت. ارتباط همان حرارتی است که اگر در فضای خانواده نباشد، تمام تلاش‌هایمان در راستای تولید نشاط بی‌اثر و نتیجه خواهد بود.

 

ارتباط شاه کلید نشاط

ارتباط شاه کلید ورود نشاط به خانه است. در این موضوع مباحث کارشناسی بسیاری وجود دارد که در این نوشتار به بیان نکاتی کاربردی اکتفا می‌کنیم تا بتوانیم فضای خانه‌مان را سرشار از نشاط کنیم. ارتباط دو ویژگی بسیار مهم دارد که دانستن آن به من در جایگاه فردی که قرار هست نشاط را در فضای خانواده جاری کند، بسیار کمک می‌کند.

 

ارتباط یک مهارت چند وجهی

ارتباط یک مهارت و قابل یادگیری است و ذاتی نیست. اگر من والد به هر دلیل توانایی برقراری یک رابطه‌ی اثر بخش را ندارم می‌توانم با تمرین کردن یاد بگیرم و خودم را به این ابزار ضروری و اثربخش مجهز کنم. علاوه برآن ارتباط چند بخش بسیار مهم دارد که تمام آن‌ها در هم ضرب می‌شوند و نتیجه آن تولید یک فضای پرنشاط خواهد شد، که اگر یک قسمت هم در والدین رعایت نشود و نمره‌ی صفر داشته باشد، نتیجه صفر می‌شود، پس اگر دنبال نشاط هستیم باید به تمام ابعاد ارتباط مسلط شویم.

 

دوبال ارتباط مؤثر

گوش دادن و صحبت کردن دو ابزار مهم ارتباطی هستند. یکی از لذت بخش‌ترین و پرنشاط‌ترین زمان‌ها برای والدین زمانی‌ست که فرزندشان آن‌ها را برای هم صحبتی انتخاب می‌کند و ساعت‌ها کنار هم پیرامون مسائل مختلف گفت‌وگو می‌کنند.

شما چقدر این حس را با فرزندانتان تجربه کردید؟ آیا در موقعیت‌های مختلف زندگی مثل شادی، غم، مشورت، درددل، شکست، ناامیدی و … فرزندتان شما را برای گفت‌وگو انتخاب می‌کند؟ برای برقراری یک ارتباط اثربخش قرار نیست همیشه من صحبت کنم تا ارتباط برقرار شود، در بسیاری از مواقع فقط باید یک گوش شنوا داشته باشم برای شنیدن صحبت‌های اعضای خانواده.

 

خوب گوش دادن، یک مهارت است

وقتی ارتباط با ابزار خوب شنیدن اتقاق می‌افتد، نتیجه آن حال خوب برای تمام اعضای خانواده است. شنیدن جزء مهارت‌هایی است که معمولاً کمتر به آن توجه می‌شود، در حالی که قسمت قابل توجهی از یک ارتباط اثربخش به دنبال هنر خوب گوش دادن ایجاد می‌شود.

برای این‌که وضعیت این مهارت مهم و ضروری را در خودم بسنجم، باید طبق چک لیست زیر آن را ارزیابی کنم؛ در مواردی که ضعیف هستم یا این‌گونه نیستم، باید از امروز تلاش کنم آن‌ها را با تمرین در خودم ایجاد کنم. برای داشتن یک خانواده بانشاط باید مجهز به تمام موارد زیر برای شنیدن باشم.

 

مهارت شنیدن را دارم؟

در زمان شنیدن:

۱. کلام طرف مقابل را قطع نمی‌کنم

۲. صحبت‌های مخاطبم را تکمیل نمی‌کنم و اجازه می‌دهم جمله‌هایش را خودش تمام کند

۳. سعی می‌کنم خودم را کاملاً جای طرف مقابل تصور کنم تا کاملاً شرایطش را فهم کنم

۴. تنها به شنیدن اکتفا نمی‌کنم و با تمام وجودم گوش می‌دهم

۵. برای پاسخ دادن آماده نمی‌شوم و به پاسخی که می‌خواهم بدهم فکر نمی‌کنم، فقط قرار هست خوب بشنوم

۶. زبان بدن مناسبی دارم و با ذوق و متمایل گوش می‌دهم

۷. بدون پیش داوری و قضاوت گوش می‌دهم

۸. از سریع نصیحت و بحث کردن و ابراز نظر فوری خودداری می‌کنم

۹. مقصود و نیت مخاطب را پیش‌بینی نمی‌کنم

۱۰. هنگام شنیدن اگر شنیده‌ها مناسب نبودند، تحقیر و سرزنش و توبیخ نمی‌کنم و به مخاطب اجازه می‌دهم با امنیت و آسودگی صحبت خود را ادامه دهد

۱۱. بازجو و پلیس نیستم تا سریع برچسب بزنم. من پدر و مادر امن و مهربانی هستم که فرزندم به راحتی می‌تواند مسائلش را با من در میان بگذارد و صحبت کند

۱۲. فضای آرام و بدون حواس پرتی انتخاب می‌کنم

۱۳. در مکالمه سلطه جویی ندارم و خودم را هم سطح او می‌دانم

۱۴. اگر نیاز به همدلی باشد همدلی می‌کنم تا مخاطب ترغیب به ادامه صحبت شود و در تمام مدت شنیدن، من والد یادم باشد که هدفم از شنیدن برقراری یک ارتباط مؤثر و ایجاد نشاط در فضای خانواده هست.

 

به عنوان والد باید تمرین خوب شنیدن کنیم، تا بتوانیم با رعایت همه‌ی ۱۴ نکته‌ای که مطرح شد پای صحبت تمام اعضای خانواده‌یمان بنشینیم. در قسمت بعدی «خانواده با نشاط» سراغ چک لیست خوب گفت‌وگو کردن می‌رویم.

مطالب گذشته خانواده با نشاط شامل «کمی نشاط تنفس کنیم!»، «بیرون زِ تو نیست آنچه در عالم هست» و «تقابل نشاط خانگی و فینگر نشاط» را از دست ندهید.