در سال‌های اخیر، بحث مهریه‌های سنگین به یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات در فضای خانواده و جامعه ایرانی تبدیل شده است. از یک‌سو، برخی آن را ابزار دفاعی زنان در برابر آسیب‌های احتمالی زندگی مشترک می‌دانند و از سوی دیگر، عده‌ای معتقدند که این پدیده به‌جای استحکام خانواده، به یک عامل فروپاشی آن تبدیل شده است. در این مقاله، به بررسی این پدیده از منظر اجتماعی، حقوقی، دینی و اقتصادی می‌پردازیم.
وقتی مهریه، آغاز ماجراست نه پایان آن
تصور کنید مرد جوانی با امید و اشتیاق ازدواج کرده است. او فکر می‌کند که همه چیز را تحت کنترل دارد، تا زمانی که همسرش درخواست مهریه سنگین می‌کند و مسیر زندگی‌اش ناگهان تغییر می‌کند. اینجا جایی است که سوالی بزرگ پیش می‌آید: آیا مهریه سنگین در اسلام تأیید شده یا این یک سوءبرداشت فرهنگی است؟
مهریه؛ از سنت تا سنگینی
در منابع اسلامی، مهریه هدیه‌ای است از جانب مرد به زن، با نیت گرامی‌داشت و تکریم. اما این هدیه در طول زمان، از سادگی فاصله گرفته و گاه به ابزاری برای فشار تبدیل شده است. بسیاری از علمای دین بر این باورند که مهریه زیاد در کلام امیرالمومنین نه‌تنها توصیه نشده، بلکه مذمت نیز شده است. در منابع فقهی و روایی آمده که حدیث پیامبر در مورد مهریه سنگین صراحتاً آن را نشانه‌ای از نامبارک بودن ازدواج می‌داند.
خانه بهاری؛ رسانه‌ای برای تقویت بنیان خانواده و آرامش اجتماعی
«خانه بهاری» به عنوان یک سایت خبری تخصصی در حوزه خانواده و جامعه، تلاش می‌کند با ارائه تحلیل‌های دقیق و بی‌طرفانه، مفاهیم نادرست درباره ازدواج را بازتعریف کند. یکی از این مفاهیم، نگاه ابزارمحور به مهریه است. مهریه نباید سدی در برابر آرامش باشد، بلکه باید در خدمت تثبیت زندگی مشترک باشد و نه وسیله‌ای برای رقابت یا تهدید.
قانون مهریه سنگین؛ تکیه بر ابزار یا بازدارنده طلاق؟
در نظام حقوقی ایران، زن می‌تواند در هر زمانی مهریه‌اش را مطالبه کند. اما با افزایش میزان مهریه‌ها، مشکلاتی همچون صدور حکم جلب، زندان و طلاق‌های پرهزینه شکل گرفته‌اند. مهریه تا چند سکه زندان دارد؟ طبق قانون فعلی، مهریه تا ۱۱۰ سکه مشمول ضمانت اجرایی کیفری است و بیش از آن تنها در صورت اثبات توانایی مالی مرد قابل وصول است. البته اخیراً زمزمه‌هایی درباره اصلاح این قانون و کاهش این عدد به ۱۴ سکه شنیده می‌شود که هنوز قطعیت قانونی نیافته است. بنابراین برای جلوگیری از گمراهی درباره مهریه تا چند سکه قابل اجراست، باید همواره به‌روزترین مصوبات را در نظر داشت. در حال حاضر، معیار کیفری همچنان بر مبنای ۱۱۰ سکه است، و در مورد مازاد بر آن، صرفاً امکان طرح دعوای حقوقی وجود دارد.
عواقب مهریه سنگین؛ تهدیدی برای اقتصاد خانواده
بدون تردید، عواقب مهریه سنگین محدود به یک کاغذ رسمی نیست. تعهدات مالی سنگین می‌تواند بنیان زندگی را از همان ابتدا دچار تزلزل کند. در جامعه‌ای که جوانان با مشکلات معیشتی و بیکاری روبرو هستند، مهریه‌های میلیاردی نه‌تنها باعث اطمینان خاطر نمی‌شود، بلکه می‌تواند موجب ترس و فرار از ازدواج شود.
مهریه سنگین در قانون؛ حمایت یا بار روانی؟
از منظر قانون، مهریه حق زن است و قانون موظف به حمایت از آن است. اما با توجه به تغییرات فرهنگی و اقتصادی، ضرورت بازنگری در قانون مهریه سنگین بیش از پیش احساس می‌شود. برخی حقوق‌دانان معتقدند که قوانین فعلی، به‌جای ایجاد امنیت، سبب افزایش دعاوی خانوادگی و سردی روابط زناشویی شده‌اند.
مهریه سنگین در روایات؛ نگاه دینی به موضوع
اگر نگاهی به متون دینی بیندازیم، می‌بینیم که مهریه سنگین در روایات با نگاهی منفی همراه بوده است. در منابع حدیثی آمده که ساده‌ترین ازدواج‌ها نزد خدا محبوب‌ترین آن‌هاست. این به آن معناست که رویکرد اسلام، سادگی و معنویت است، نه چشم‌وهم‌چشمی و رقابت‌های مالی.
اقتصاد، ازدواج و بحران مهریه
وقتی اقتصاد جامعه درگیر نوسان‌های شدید است، هر تعهد مالی بلندمدت می‌تواند بحران‌آفرین باشد. ازدواج نیز از این قاعده مستثنی نیست. بسیاری از خانواده‌ها برای آن‌که دخترشان را «بیمه» کنند، روی به مهریه‌های سنگین می‌آورند، بی‌آنکه بدانند این تصمیم چه تبعاتی دارد. حال آن‌که حتی از منظر شرعی نیز، حکم مهریه زیاد تردیدبرانگیز است.
نگاه جامعه؛ قدرت یا تهدید؟
در افکار عمومی، گاه مهریه زیاد نشانه‌ای از قدرت زن تلقی می‌شود. اما در عمل، بسیاری از این پرونده‌ها منجر به طلاق یا پرداخت‌های سنگین و ناعادلانه می‌شود. آیا این همان هدفی است که اسلام برای ازدواج و نهاد خانواده ترسیم کرده است؟ پاسخ، قطعاً منفی است.
نتیجه‌گیری؛ بازگشت به سادگی، راهی برای بقا
مهریه باید عاملی برای ایجاد اعتماد، امنیت و آرامش در زندگی زناشویی باشد، نه تهدیدی برای آن. مهریه‌های سنگین ممکن است در کوتاه‌مدت ابزاری برای چانه‌زنی تلقی شوند، اما در بلندمدت، آسیب‌های جدی به نهاد خانواده وارد می‌کنند. لازم است رسانه‌هایی چون سایت خبری «خانه بهاری» با تکیه بر آگاهی‌رسانی تخصصی، آموزش‌های لازم را برای خانواده‌ها و زوجین جوان فراهم کنند تا با درک صحیح از مفاهیم دینی، حقوقی و اجتماعی، مسیری پایدارتر برای زندگی مشترک برگزینند.
🔹 در جامعه‌ای که ساده‌زیستی فضیلت است، مهریه نباید به ابزاری برای رقابت، چشم‌وهم‌چشمی یا انتقام تبدیل شود. مهریه نباید معیار ارزش‌گذاری دختران باشد، چرا که کرامت و منزلت دختران بسیار فراتر از مبالغ مهریه است. همچنین نباید این فرهنگ نادرست رواج یابد که خانواده‌ها برای رقابت، مهریه‌های نجومی تعیین کنند. بیایید با نگاهی دوباره و واقع‌گرایانه، ازدواج را به جایگاه حقیقی‌اش بازگردانیم.
