در این گزارش خانه بهاری به سراغ اهمیت سلامت روان و حال خوب مادر یک خانواده رفتیم و اثرات آن را در ابعاد مختلف اجتماعی بررسی کردیم.
در توصیف خانواده همین بس که آن را کهن‌ترین سازمان اجتماعی تعریف کنیم که در تأمین سلامت روان نقش کلیدی دارد و ازآنجاکه زن در خانه نقش اثربخشی دارد، ابتدا لازم است بستر مناسب برای تأمین سلامت روان و شادی درونی او ایجاد شود.
بر اساس بررسی‌های انجام شده، بانوان بیش از آقایان در معرض مشکلات مربوط به‌سلامت روان قرار دارند و میزان بروز افسردگی، اضطراب و استرس در زنان بیشتر از مردان است.
سلامت روان یک زن به‌عنوان مادر خانواده در تأمین سلامت خانواده و متعاقب آن سلامت روان جامعه یک نکته کلیدی و غیرقابل‌انکار است و پر بیراه نیست اگر بگوییم یک جامعه سالم و شاد در پی برخورداری از زنان سالم و شاد شکل می‌گیرد.
سلامت روان چیست؟
اگر بخواهیم تعریف کوتاهی از سلامت روان داشته باشیم باید بگوییم سلامت روان به معنای سازگار فرد با خودش، خواسته‌ها و فشارهای جامعه است.
فردی که سلامت روان دارد رفتار هماهنگ با جامعه در پیش می‌گیرد و در صحنه‌های مختلف زندگی با تصمیمات و درک درست وارد می‌شود.
پایبندی به اصول اخلاقی را نیز می‌توان در زمره اصولی‌ترین موارد برای برخورداری از سلامت روان دانست؛ افرادی که در سایه اخلاق‌محوری و ایمان زندگی می‌کنند عمدتاً دارای سلامت روان بیشتری هستند.
اینکه بانوان ما از ابتدا بافرهنگ اصیل ایرانی‌اسلامی خود آشنا شوند و در سایه این اصول اخلاقی تعاریف درستی از شادی داشته باشند قطعاً می‌توانند این فرهنگ غنی را به فرزند خود هم منتقل کنند و از رفتن جامعه به‌سوی الگوهای نامتعارف و غربی جلوگیری کنند.
البته تمام این موارد توسط مادرانی قابل‌انجام است که پیش از فرزندآوری با تقویت سلامت روان و ایجاد شادی در خود و بهره‌گیری از راهکارهای روان‌شناسی خود را برای پذیرفتن نقش یک مادر آگاه آماده کنند.
زمانی که بانوان ما آگاهانه تصمیم به مادر شدن بگیرند می‌توانند علاوه بر ارتقای فرهنگی جامعه در ارتقای سلامت روان جامعه و حوزه‌های اقتصادی و سیاسی هم اثربخش باشند.
سلامت روان بانوان و شادی و نشاط جامعه
عطوفت و مهربانی که زن در کانون خانواده ایجاد می‌کند سبب می‌شود تا خانه برای مرد و فرزندان به محیط امنی از نظر روانی تبدیل شود و افراد خانه کمتر دچار اضطراب، استرس، دلهره و ناامیدی از زندگی شوند.
آنچه مسلم است یک مادر ناراحت و افسرده نمی‌تواند یک فرزند و یک خانواده شاد و امیدوار به خانواده تحویل بدهد.
در خصوص اینکه نقش سلامت روان و شادی مادران می‌تواند چه پیامدهای مطلوب اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در پی داشته باشد با «سولماز علیزاده اهدایی»، کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
این کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی، مادر را منبع دلبستگی در خانه می‌داند و می‌گوید: روند اینکه یک مادر شاد باشد، از زمان به‌دنیاآمدن فرزند شکل نمی‌گیرد، بلکه فراتر از آغاز دوران بارداری است و از زمانی که یک دختر در خانواده‌اش مورد رشد و تربیت قرار دارد، آغاز می‌شود.
نوع تربیت یک دختر در خانواده در اینکه در آینده او چه مادری خواهد شد، نقش مهمی دارد؛ دختری که مورد بی‌توجهی قرار داشته و یا هیجانات و احساساتش در خانواده به‌درستی موردتوجه قرار نگرفته و نیاموخته که شاد باشد در آینده کمتر ممکن است یک مادر شاد باشد.
دختری که احترام‌گذاشتن به خود را یاد گرفته باشد به‌خوبی می‌داند اگر تغذیه نامناسب داشته باشد و غذای خوب را به شوهر و همسرش بدهد و خودش تغذیه خوبی نداشته باشد بیمار می‌شود و متعاقباً هزینه درمان برای بازیابی سلامت خود را هم به خانواده و هم به جامعه تحمیل می‌کند.
اینکه دختران ما معنای فداکاری را با عدم احترام‌گذاشتن به خود و مراقب خود نبودن اشتباه بگیرند، نکته بسیار مهمی است؛ فداکاری یعنی در زمان بحران‌ها در کنار همسر و فرزندشان باشند و از آنها حمایت کنند نه اینکه نیازهای اولیه خود را هم نادیده بگیرند.
لزوم کسب آگاهی‌های لازم قبل از مادر شدن
علیزاده اهدایی استفاده از مشاوره‌های قبل از بارداری و شرکت در جلسات فردی و گروهی را برای یک مادر سالم ضروری می‌داند و بیان می‌کند: بانوان ما که قبل از بارداری برای ارتقای سلامت جسمی خود به پزشک زنان مراجعه کرده و انواع ویتامین‌ها را دریافت می‌کنند، باید به فکر ارتقای سلامت روان خود هم باشند.
خوشبختانه در مراکز و کلینیک‌های روان‌شناسی فرصتی مطلوب فراهم شده تا والدین از مشاوره‌های فرزندپروری و درمان طرح‌واره‌هایی که خود در زمان کودکی با آنها مواجه بودند، بهره‌مند شوند که این مشاوره‌ها به‌صورت آنلاین هم قابل‌انجام است.
این مشاوره‌ها فرصت رفع خشم و احساسات سرکوب شده افراد را فراهم می‌کنند تا بتوانند در آینده فرزند و خانواده شادی داشته باشند.
تأثیر سلامت روان مادران در فرهنگ جامعه
اینکه مادران آگاه و دارای سلامت روان مطلوب تا چه اندازه می‌توانند در ارتقای فرهنگ یک جامعه ایفای نقش کنند، موضوعی انکارناپذیر است، علیزاده اهدایی دراین‌خصوص معتقد است که یک مادر سالم که روان سالمی دارد به‌خوبی می‌تواند به‌عنوان‌مثال نوع پوشش عرف جامعه را به فرزندش آموزش دهد و بدون سخت‌گیری زیاد و با لحن دوستانه به دخترش نشان دهد یک لباس پوشیده تا چه اندازه می‌تواند زیبا و شیک باشد.
مردان ما هم باید از نظر فرهنگی با نیازهای فیزیکی و روحی زنان خود آشنا شوند و در جلسات مشاوره‌های زوجین این فرصت برای آنها فراهم می‌شود؛ باید بگوییم که زنی که عشق و توجه کافی از همسر خود دریافت می‌کند قطعاً مادری شاد خواهد بود که فرزند سالم‌تری از نظر سلامت روان تربیت خواهد کرد.
تأثیر سلامت مادران در اقتصاد خانواده و جامعه
این کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی معتقد است خریدکردن، رستوران‌گردی و کافه‌گردی شاید مقطعی موجبات شادی بانوان را فراهم کند؛ اما موقتی است و شادی باید آگاهانه در یک زن ایجاد شود.
او دراین‌خصوص بیان می‌کند: شادی واقعی در پی ایجاد روابط درست و احترام بین زوجین ایجاد می‌شود و متعاقب آن می‌توان اقدامات دیگری انجام داد؛ اما صرف افراط در خرید و گردش و تفریح نمی‌تواند شادی واقعی را رقم بزند.
زوج‌های ما باید قبل از اقدام به فرزندآوری با شناخت کامل خود از طریق مشاوره‌های مراکز معتبر، احترام متقابل و شادی درونی و سلامت روان لازم را در خود ایجاد کنند و سپس به فرزندآوری اقدام کنند و همواره از راهکارهای لازم برای تربیت فرزندانی شاد و سالم بهره‌مند شوند.
