در شرایط اقتصادی فعلی و گاه بحرانی خاورمیانه، که خانواده‌ها با چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و روانی متعددی مواجه هستند، برنامه‌ریزی دقیق مالی و ایجاد فضایی حمایتگر و همدلانه در خانواده بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. این شرایط بهانه‌ای شده است که در خانه بهاری به بحث مدیریت مالی دقیق‌تر بپردازیم.
مدیریت صحیح منابع مالی و تقویت روحی اعضای خانواده می‌تواند به ایجاد ثبات و آرامش کمک کرده و باعث شود خانواده‌ها نه تنها از مشکلات عبور کنند، بلکه در مسیر رشد و شکوفایی نیز قدم بردارند.
در همین راستا، تنظیم بودجه خانوار یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین راهکارها برای مدیریت مالی است. وقتی یک خانواده برنامه‌ریزی مالی دقیقی داشته باشد، می‌تواند درآمد خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت و از فشارهای مالی جلوگیری کند.
از این رو، خانواده‌ها باید درآمد و هزینه‌های ماهانه خود را به‌دقت ثبت کنند. در ادامه گفت‌وگو مرضیه حسن زاده، استاد، مشاور و پژوهشگر خانواده با خانه بهاری در این موضوع را می‌خوانید.
اولین قدم؛ تعیین میزان درآمد ماهانه
او می‌گوید: اولین قدم در تنظیم بودجه، شناخت دقیق درآمدهای ماهانه است، این شامل هرگونه درآمد ثابت یا متغیری مثل حقوق، دستمزد، درآمدهای جانبی و پاره‌وقت است که خانواده از طریق آن هزینه‌های خود را تأمین می‌کند.
بعد از آن هزینه‌های ضروری که معمولاً ثابت و غیرقابل حذف بوده و شامل نیازهای اساسی زندگی می‌شوند مثل اجاره خانه، خوراک و موادغذایی، هزینه تحصیل فرزندان، آب، برق، گاز و … مشخص شوند و به همراه میزان هزینه‌های غیرضروری مثل تفریحات، لوازم لوکس و … که در شرایط اقتصادی سخت قابل کاهش یا حتی حذف هستند به عنوان هزینه‌های ماهانه شناسایی و دسته‌بندی شوند.
در نهایت با کم کردن میزان هزینه ماهیانه از درآمد خانواده، یا می‌توان مبلغی از درآمد باقی مانده را به پس‌انداز یا سرمایه‌گذاری اختصاص داد. لازم است با حذف هزینه‌های غیرضروری و کاهش هزینه‌ها از طریق مدیریت خریدهای روزانه، صرفه‌جویی در مصرف انرژی، کاهش هزینه‌های حمل و نقل و استفاده از وسایل نقلیه عمومی و مدیریت هزینه‌های تفریح و سرگرمی، در میزان هزینه‌های زندگی صرفه جویی کرد.
این روش نه‌تنها به شفافیت مالی کمک می‌کند بلکه موجب می‌شود خانواده‌ها در شرایط دشوار اقتصادی، بتوانند هزینه‌های خود را کنترل کنند. در شرایط اقتصادی نامطمئن و بحرانی، ایجاد تنوع در منابع درآمد به جای اتکا به یک منبع درآمد ثابت، به خانواده‌ها کمک می‌کند تا آسیب‌پذیری کمتری داشته باشند و با افزایش درآمد خود، امنیت مالی بیشتری کسب کنند.
شناخت مهارت و توانایی خانواده فرصتی برای درآمدزایی
خانواده‌ها باید با شناخت مهارت‌ها و توانایی‌های خود و اعضای خانواده، به دنبال فرصت‌های شغلی جدید همچون راه‌اندازی یک کسب‌وکار کوچک خانگی، استفاده از امکانات پلتفرم‌های آنلاین مانند فروشگاه‌های آنلاین، آموزش مجازی و تولید محتوا، انجام شغل‌های پاره‌وقت یا سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کوچک و مشارکتی باشند تا بتوانند درآمد خود را افزایش دهند.
با پیگیری این راهبردها، خانواده‌ها می‌توانند نه تنها درآمد خود را افزایش دهند، بلکه فرصت‌های جدیدی برای رشد و توسعه اقتصادی فراهم کنند. تاکید به این نکته مهم و ضروری است که در زمان تجربه هرگونه شرایط تنش‌زایی و تقویت روحی خانواده یکی از مهم‌ترین پایه‌های حفظ احساس موفقیت و خوشبختی در زندگی خانوادگی است.
حمایت، راز ایجاد امنیت در خانواده
خانواده به‌عنوان اولین و اصلی‌ترین نهاد اجتماعی، نقشی کلیدی در ایجاد احساس امنیت، محبت و همبستگی میان اعضا دارد، با ایجاد فضای گرم و حمایتی در خانه، اعضای خانواده می‌توانند با چالش‌های زندگی بهتر روبه‌رو شوند و از حمایت عاطفی و معنوی یکدیگر بهره‌مند شوند.
احترام متقابل، گفت‌وگوهای سازنده، حمایت از رشد فردی و اجتماعی اعضا و ترویج ارزش‌های مشترک مثل محبت، صداقت و همدلی، می‌تواند پیوندهای خانوادگی را عمیق‌تر کند و محیطی فراهم سازد که هر فرد در آن احساس ارزشمندی و تعلق کند.
به این ترتیب، خانواده نه‌تنها مأمنی برای آرامش و امنیت بوده، بلکه بستری برای رشد و شکوفایی فردی و جمعی نیز فراهم می‌کند. حمایت روحی، عاطفی و اجتماعی در خانواده‌ها، نه‌تنها به کاهش فشار مالی کمک می‌کند بلکه موجب تقویت پیوندهای خانوادگی نیز می‌شود.
