ازدواج یک حق برای همه زنان و مردان است اما این به آن معنا نیست که آنان در هر شرایط جسمی، روحی و مادی می‌توانند با یکدیگر پیوند زناشویی ببندند. در اغلب جوامع و فرهنگ‌ها کسانی می‌توانند ازدواج کنند که از سلامت و بلوغ عقلی و جنسی، برخوردار بوده، به سنی خاص رسیده و راضی به ازدواج باشند. به عبارت دیگر، گذر از سن کودکی و نوجوانی و رضایت طرفین، معیارهای اساسی در جواز ازدواج است. در این بین اگرچه درخصوص مصداق ازدواج در سنين پايين اختلاف نظر وجود دارد و برخي ازدواج های زير24سال را نيز ازدواج در سنين پايين در نظر گرفته‌اند، با اين حال به‌طوركلي ازدواج زير18سال و علي‌الخصوص10تا14سال برای دختران به‌عنوان مصداق ازدواج در سنين پايين در نظر گرفته مي شود [1].
برای تشکیل خانواده و روابط زناشویی به جز بلوغ جنسی، شرایط مهم‌تری مانند بلوغ فکری و اجتماعی، مسئولیت‌پذیری، توانایی ایجاد ارتباط با همسر و خانواده‌اش و قدرت حل مسئله نیز اهمیت دارد. برخی از افراد معتقدند که سنت ازدواج در سنین پایین باید به‌طورکلی تغییر کند اما برخی دیگر معتقدند که نباید به‌طور مطلق با این موضوع مخالفت کرد؛ چرا که با وجود برخی شرایط، مثل حمایت خانواده‌ها و رسیدن نوجوانان به بلوغ فکری لازم، ازدواج در نوجوانی نیز می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد.
اخیرا خبرگزاری ایلنا در مطلبی جنجالی، آماری حیرت‌انگیز درباره وضعیت به اصطلاح کودک‌همسری در استان فارس منتشر کرد. مطلبی که متکی به هیچ آمار رسمی نبود و کاملا می‌تواند نشر اکاذیب به نیت تشویش اذهان عمومی تلقی شود. برای مشخص شدن وضعیت ازدواج افراد زیر 18 سال نیاز است به آمارهای رسمی و معتبر ثبت شده در کشور مراجعه شود. معتبرترین مرکز جهت ارایه آمار ازدواج و طلاق مرکز ثبت احوال و مرکز آمار کشور است. دیگر مراکز، اطلاعات ثبت‌شده خود را از این مراکز دریافت می‌کنند و بنابراین محل رجوع درستی نیستند. موسسه خانواده بهارنکو نیز از مراکزی است که آمار متقاضیان ازدواج و مراجعه‌کننده به آزمایشگاه‌های ازدواج را دارد و برای به‌دست‌آوردن آمار دقیق ازدواج یا طلاق به مرکز ثبت احوال مراجعه می‌کند. هرچند در اين گروه سني در كنار اين آمار بايد وجود آمارغيررسمي را نيز در نظرگرفت؛ ازدواج‌های ثبت‌نشده‌ای كه عموما بين مهاجرين و اتباع غيرايراني روی مي‌دهد.
بر اساس آخرین سالنامه آماری منتشر شده در سایت آمار کشور، بیشترین فراوانی ازدواج دختران در کشور در گروه سنی 30تا34 سال با 3 میلیون و 613 هزار و 136 مورد بوده است. بیشترین فراوانی ازدواج دختران در استان فارس در گروه سنی 30 تا 34 سال چه در نقاط شهری و چه در نقاط روستایی است (به ترتیب 161998 و 59768 مورد).
در کل کشور میانگین سن در اولین ازدواج زنان در نقاط شهری4/23 و در مناطق روستایی22سال برآورد شده است. و در استان فارس میانگین سن در اولین ازدواج زنان کمی بیشتر از میانگین کل کشور است. در نقاط شهری 3/24 و در نقاط روستایی 6/22 سال است [2و 3].
در کل کشور 5/2 درصد ازدواج ها در زنان زیر 19 سال است و در استان فارس نیز درصد ازدواج زنان زیر 19 سال کمی از آمار کشوری پایین تر و 2 درصد است. براساس تعداد ازدواج ثبت شده در اين گروه سني، سه استاني كه بيشترين تعداد ازدواج زوجه در گروه سني14سال و كمتر در آنها ثبت شده عبارتند از: استان خراسان رضوی، ،استان آذربايجان شرقي و استان خوزستان. درمقابل،كمترين تعداد ازدواج های ثبت شده در اين گروه جمعيتي مربوط به استان های سمنان، ايلام و كهگيلويه و بويراحمد است. این در حالی است که استان فارس بیستمین استان از نظر ثبت ازدواج در سنین پایین است [1 و 4].
با توجه به الگوی طلاق در كشور كه بيشترين طلاق‌ها در سال اول زندگي و در گروه سني 25 تا 29سال انجام مي‌شود، در خصوص اين ادعا كه طلاق در اين گروه سني نوجوان نسبت به گروه‌های ديگر بيشتر است، ترديد جدی وجود دارد. فراواني طلاق در اين گروه سني نسبت به سايرگروه‌ها بسيار پايين بوده و اين گروه سني بخش بسيار كمي از طلاق ها را به خود اختصاص داده است، البته شکی نیست که به دليل سن كم، مهارت‌های پايين و آسيب‌پذيری بالا، مسئله طلاق در اين گروه سني بسيار حائز اهميت است و بي‌توجهي به اين موضوع مي‌تواند تبعات جبران‌ناپذيری برای فرد و جامعه در پي داشته باشد [1و 5].
با در نظر گرفتن این آمار و آسیب‌شناسی ازدواج در سنین پایین، لازم است که تمامی ازدواج‌هایی که قرار است در این سنین انجام شود به‌صورت الزامی توسط متخصص مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس، از سوی موسسه خانواده بهارنکو، در تلاش جهت کاهش آسیب‌های ازدواج در افراد زیر ۱۸ از سال 1391 تا کنون در شیراز و دیگر شهرستان‌های استان فارس، در زمان ارجاع زوجین به آزمایشگاه طی فرآیند عقد، مشاوره الزامی انجام می‌شود. طی این فرآیند متخصص مربوطه، وضعیت مراجعین را بابت بلوغ همه‌جانبه و آمادگی‌های لازم جهت ورود به زندگی مشترک، بررسی می‌کند و در صورت احتمال خطر در این نوع ازدواج، افراد مجوز برای ثبت عقد محضری را دریافت نخواهند کرد.
منابع :
- کلهر، سینا و خزایی، سمیه؛ ازدواج دختران در سنين پايين (وضعيت موجود و ابعاد مسئله)، مرداد ماه1397، معاونت پژوهش هاي اجتماعي ـ فرهنگي مجلس شورای اسلامی.
- سازمان ثبت احوال، سالنامه آماری سازمان ثبت احوال كشور، 1401
- سازمان ثبت احوال، سالنامه آماری سازمان ثبت احوال استان فارس، 1401
- احمدی،كاميل. طنين سكوت (پژوهشي جامع در باب ازدواج زودهنگام كودكان در ايران)، نشر و پژوهش شيرازه، تهران،1396
- مسگرزاده، سجاد و ترابي، فاطمه؛ جامعه مخاطره آميز و ميانگين سن زنان و مردان در اولين ازدواج در ايران، مجله زن درتوسعه و سياست، 1395.
لینک کوتاه این خبر: https://khanebahari.ir/?p=13936
