خانواده‌ها، مهمان ناگزیر را مدیریت کنند

به گزارش خانه بهاری، زمان پیشتر که می‌توان آن را زمان قدیم نامید، خانواده‌ها فرزندان خود را به بازار کار و پیشه می‌فرستادند و تکلیف خانواده همچنین فرزند تا حدی مشخص بود.

استفاده از اوقات فراغت تابستان و برنامه‌ریزی برای فرزندان، چند دهه است که تغییر کرده و گنجاندن برنامه‌های تفریحی بخشی از آن شده است.

با این حال با گذشت زمان، مشخص شد که سررشته امور مربوط به تفریح و سرگرمی چندان در دست خانواده‌ها نمانده و به تدریج خود فرزندان به راهی که گمان دارند به صلاحشان است، رفته اند.

استفاده روزافزون از ابزار الکترونیک و ورود بی حساب و کتاب این رسانه نوین در قالب فضای مجازی و اینترنت در خانواده‌ها و چالش های استفاده، از نگرانی های اصلی خانواده ها شده است.

رسانه به طور کلی ، ابزاری فراگیر است که از ابزار صرف بودن خارج شده و به یکی از لوازم اساسی در زندگی اجتماعی انسان تبدیل شده است.

این رسانه کاربردهای گوناگون و مفید بسیاری دارد با این حال نمی توان ضررهای آن را ندیده گرفت و به دنبال مدیریت آن نبود.

می توان انواع زیان ها را برای کاربرد بی برنامه و گاهی با برنامه این ابزار برشمرد. در این مبحس به اینترنت به عنوان رسانه نوین پرداخته ایم.در آغاز زیان های این وسیله را بررسی کرده ایم.

زورگویی اینترنتی

اکثر کودکان، قربانی آزار و اذیت اینترنتی شده اند و می شوند.

هر کسی می تواند یک حساب جعلی ایجاد کند و هر کاری را بدون ردیابی انجام دهد، زورگویی در اینترنت برای هر کسی بسیار آسان شده است.

تهدید، فرستادن پیام های ارعاب و شایعات می تواند در جامعه ناراحتی و هرج و مرج ایجاد کند.

تحقیقات نشان می دهد که تقریباً از هر ۲۰ دانش آموز ۱ نفر در موارد آزار و اذیت سایبری خودکشی می کند.

هک و نفوذ

داده های شخصی و حریم خصوصی را می توان به راحتی هک کرد و در اینترنت به اشتراک گذاشت که می تواند ضرر و زیان مالی و معنوی  برای شخص وارد کند.

سرقت هویت یکی دیگر از مواردی است که می تواند با هک کردن حساب های شخصی هر کسی ضرر مالی به همراه داشته باشد.

چندین حساب شخصی توییتر و فیس بوک در گذشته هک شده و هکر مطالبی را منتشر کرده که بر زندگی شخصی افراد تأثیر گذاشته است. این یکی از معایب خطرناک رسانه های اجتماعی است و به هر کاربر توصیه می شود برای جلوگیری از چنین حوادثی اطلاعات شخصی و حساب های کاربری خود را ایمن نگه دارد.

اعتیاد به رسانه و تلف شدن وقت

بخش اعتیادآور رسانه های اجتماعی زیانبار است و می تواند زندگی شخصی را مختل کند.

نوجوانان بیشترین آسیب را از اعتیاد به رسانه های اجتماعی می بینند؛ بسیار گسترده درگیر می شوند و در نهایت ارتباطشان از جامعه قطع می شود.

همچنین می‌تواند زمان فردی را که می‌توانست وظایف و فعالیت‌های سازنده داشته باشد ، تلف کند.

کلاه برداری و کلاه گذاشتن

چندین نمونه وجود دارد که در آن افراد از طریق رسانه های اجتماعی کلاهبرداری کرده اند یا کلاه بر سرشان رفته است.

امروزه این روش حتی با صرف کمترین زمان و با استفاده دانش و سواد اندک رسانه ای در خانواده ها همچنین با شکل ساده استفاده  از پیامک، می تواند انجام شود.

چشم هایی که شما را می پاید

اکنون آژانس های امنیتی، یک روزه به حساب های شخصی افراد دسترسی دارند که باعث می شود حریم خصوصی تقریباً به خطر بیفتد. شما هرگز نمی دانید که چه زمانی یک افسر تحقیقاتی در مورد هر موضوعی که به اشتباه یا ناآگاهانه از طریق اینترنت در مورد آن جست و جو کرده اید بازدید می کند.

 بدنام ساختن

رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به راحتی با ایجاد یک داستان نادرست و انتشار در سراسر رسانه‌های اجتماعی، شهرت شخصی را از بین ببرند. به همین ترتیب، کسب‌وکارها نیز به دلیل شهرت بدی که از طریق رسانه‌های اجتماعی منتقل می‌شود، متحمل ضرر می‌شوند.

فریب و دغل

بیشتر مردم از پلت فرم رسانه های اجتماعی برای خواستگاری و ازدواج با یکدیگر استفاده کرده اند.

با این حال، پس از مدتی آنها در تصمیم خود اشتباه می کنند و راه خود را از هم جدا می کنند. به همین ترتیب، زوج ها با نشان دادن احساسات جعلی و اطلاعات نادرست یکدیگر را فریب داده اند.

ورود فرهنگ نامانوس

رسانه ها گاهی بیگانه هایی هستند که در خانه های ما حضور دارند و از ما وقت زیادی می گیرند و هر محتوایی را که بخواهند اگر نظارتی در کار نباشد به ما‌‌ انتقال می دهند.

در نتیجه این انتقال غیر متقارن و ناهماهنگ، کاهش خودباوری و گرایش به فرهنگ های نامانوس در کودکان و نوجوانان ایجاد می شود.

مدیریت استفاده از انواع رسانه

نکته قابل توجه این است که در حال حاضر ابزار بسیار قدرتمند رسانه است و این ابزار در اختیار دشمن قرار داردکه از طریق برنامه هایی که می سازد سعی دارد افکار و باورهای نسل جوان را به سمتی که می خواهد، سوق دهد.

رسانه مهمترین ابزاری است که حس سرخوردگی و عقب ماندگی جهان سومی را به نسل جوان القا می کند تا از این طریق فرهنگ خود را برتر معرفی کند و نوجوانان و جوانان ما را غربزده کند.

غنی سازی فرهنگ خانواده

خانواده در قدم اول باید بتواند افکار و باورهای فرزندان خود را به گونه ای از آموزه های دینی و فرهنگ ملی غنی سازد که تاثیر فرهنگ غرب به مراتب کمرنگ تر شود.

سرگرمی سالم در اوقات فراغت

اوقات فراغت فرزندان را با برنامه های سالم ورزشی، هنری و تفریحات سالم پر کنند تا گرایش آن ها به برنامه های ماهواره کمتر شود.

رابطه ی میان والدین و فرزندان باید به حدی ازصمیمیت برسد که فرزندان بتوانند برای ارزش های خانوادگی احترام قایل شوند و در مواردی به پیروی از کلام والدین، خیر و مصلحت خود را در ترک برنامه های مضر بدانند.

زمان بندی استفاده از رسانه در محیط خانواده

نکته بسیار مهم این است که در سن نوجوانی زمان آموزش قانون و قانون پذیری نیست و ریشه های پذیرش قانون از زمان کودکی نیاز به آموزش وجود دارد.

گاهی همراه فرزندان خود به شکل قانونمند از رسانه استفاده کنید. هرچقدر  این زمان با کیفیت رابطه بالاتر و همراه با تعامل باشد، موجب صمیمت بیشتر و نزدیکی خانواده به دنیای رسانه ای فرزندان با هدف آگاهی آنان می شود.

دقت کنید زمان مشترک را براساس انتقاد و به اصطلاح مچ گیری فرزندان قرار ندهید.

رسانه برای تخلیه هیجانات کودک نیست

رسانه را از کودکی، وسیله مدیریت زمان خالی، برطرف شدن بی حوصلگی و تخلیه احساسات و هیجانات کودکان قرار ندهید.

مزیت های سواد رسانه ای

پیش تر در مورد جایگاه رسانه،  ضررها و چگونگی مدیریت آن، بحث و گفت  و گو شد با توجه به همه گیری استفاده از رسانه میان کودکان و نوجوانان، نمی توان محبوبیت آن را انکار کرد.

در ادامه به مزیت سواد رسانه ای،  نقش سواد رسانه ای در کاهش آسیب‌های اجتماعی اینترنت محور و مزایای استفاده از رسانه خواهیم پرداخت.

لزوم تجهیز به سواد رسانه ای

موثرترین راه برای کاهش آسیب های اجتماعی ناشی از فضای مجازی و رسانه ها، علاوه بر تصویب قوانین، کسب آموزش های تخصصی و امنیتی استفاده از اینترنت و ارتقای سطح سوادرسانه ای است.

سوادرسانه ای، مهارتی است که لازم است جوانان در کنار استفاده از رسانه ها و به خصوص اینترنت به عنوان یک رسانه تعاملی به آن مجهز شوند.

استفاده از رسانه ها بدون داشتن سواد رسانه ای، می تواند با اثرات نا‌مطلوبی همراه باشد.

به ویژه آنکه با فاصله اطلاعاتی و مهارتی بین جوانان با والدین از یکسو و تنوع و تخصصی شدن رسانه های جدید، لزوم ارتقای مهارت های سواد رسانه ای دو چندان می شود.

سواد رسانه ای می تواند همچون یک ناظر هوشمند و درونی شده، رژیم مصرف رسانه ای جوانان را تنظیم کند.

ابزاری برای آگاهی و گزینشگری

معمولا وقتی تاثیرات نامناسب انواع رسانه ها مانند برنامه های رسانه ای غیرمجاز، بازی های رایانه ای، شبکه های ماهواره ای برون مرزی، استفاده نابجا از اینترنت و بر فرزندان به صورت افت تحصیلی، مشکلات اخلاقی و رفتاری و آسیب های اجتماعی آشکار می شود، به راه های درمانی اندیشیده می شود.

بهتر است این گروه را به ابزار نیرومندتری به نام سواد رسانه ای مجهز سازیم تا خود به کمک والدین و سایر منابع مفید، فعالانه دست به گزینشگری و پالایش بزنند و رژیم مصرف رسانه ای خود را تنظیم و کنترل کنند.

سهم اندک ما از سواد رسانه ای

سهم سواد رسانه ای در فرهنگ ما بسیار اندک است و این امر موجب نگرانی شده است؛ زیرا ما در یک محیط رسانه ای زندگی می کنیم و باید تمامی اطلاعات عملکردی جامعه را بدانیم.

نقش سواد رسانه‌ای در کاهش آسیب‌های اجتماعی اینترنت محور

رسانه ها در بین نوجوانان و جوانان، جذابیت خاصی دارند به گونه ای که بگوییم زندگی بسیاری از این گروه سنی به رسانه ها و به ویژه رسانه های تعاملی پیوند خورده است.

عصر بزرگراه های ارتباطی و گسترش فضای مجازی با همه امیدها برای تسریع و بهبود ارتباط انسان ها در سطوح محلی، ملی و بین المللی مدت ها است که از راه رسیده است.

فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی جنبش جهانی در حوزه ارتباطات و انتقال محتواها و پیام های ارتباطی در سریع ترین زمان ممکن، به وجود آورده اند.

باید به این اصل مهم توجه کرد که از کودکی و در سنین پایین سواد رسانه ای را به عنوان یکی از مهمترین بخشهای مهارت زندگی در نظر گرفت و باید توسط متخصصین، معلمین و … آموزش داده شود.

مزایای رسانه های اجتماعی

کودکان و نوجوانان از رسانه های اجتماعی برای سرگرمی، ایجاد و حفظ دوستی، اشتراک علایق، کشف هویت و توسعه روابط با خانواده استفاده می کنند. تعاملات آنلاین و حضوری آنها توسعه می یابد. مخصوصاً برای نوجوانان بزرگتر، بخش مهمی از نحوه ارتباط آنها با دوستانشان است.

رسانه های اجتماعی می توانند کودکان و نوجوانان را بر اساس علایق مشترک به جوامع جهانی آنلاین متصل کنند که بعضی از آن ها شبکه های حمایتی هستند.

برای مثال برای جوانان دارای معلولیت یا شرایط پزشکی یا کودکان با پیشینه فرهنگی خاص یا ممکن است سایت هایی برای اظهارنظر و به اشتراک گذاری مطالب درباره علایق خاص مانند بازی، سریال تلویزیونی، موسیقی یا سرگرمی باشند.

سواد رسانه ای دیجیتال

تحقیق و آزمایش در رسانه های اجتماعی می تواند به فرزند شما کمک کند تا دانش و مهارت خود را برای لذت بردن از فعالیت های آنلاین و جلوگیری از خطرات آنلاین تقویت کند.

یادگیری مشارکتی

فرزندان می توانند از رسانه های اجتماعی برای به اشتراک گذاری مطالب آموزشی، به صورت غیررسمی یا در محیط های رسمی مدرسه استفاده کنند.

خلاقیت

فرزندان می توانند با در عکس ها و ویدئوها و تغییرات بازی ها خلاق باشد.

سلامت روان

ارتباط گسترده با خانواده و دوستان و شرکت در اجتماعات آنلاین محلی و جهانی می تواند به کودک حس ارتباط و تعلق خاطر ببخشد.

فضای مجازی از رسانه ها،  نوعی اجتماع و همزیستی بزرگی است که میلیون ها رایانه و کاربران آن در سراسر جهان به هم می پیوندند. با غلبه اینترنت بر زندگی انسان های طبیعی به نظر می رسد که بسیاری از مولفه های جامعه سنتی نیز به درون اینترنت کشیده شوند و در آنجا شکل بگیرند.

از:مرضیه السادات خلیلی

دکتری تخصصی روانشناسی، روانشناس، پژوهشگر و مولف حوزه کودک و خانواده

مدرس رسمی آموزش خانواده در آموزش و پرورش

عضو سازمان نظام روانشناسی و مشاوره

انتهای خبر//